Ülkemizde döküm yönteminin ilk önemli uygulamaları İstanbul’un fethinde kullanılan topların üretimidir. Tophane’de kurulan dökümhaneler diğer padişahlar tarafından geliştirilmiştir. Cumhuriyet döneminde ise büyük döküm fabrikalarının ilki Sivas’ta kurulmuştur. İstanbul’da bir dönem sayıları çok olan dökümhaneler, şimdilerde teknolojinin gelişmesi ile az sayıda kalmıştır.
Fettah Ustanın dökümhanesi de az sayıda kalan dökümhanelerdendir. Fettah usta ile 2019 yılında tanıştık. Fabrikasına gittiğim gün içeriye adım atar atmaz siyah, rutubetli, nemli, boyaları dökülmüş bir ortam beni karşıladı. İçerisi is ve kömür tozu kokuyordu. Derme çatma çatının kırık camlarından içeriye ışık sızıyor, yerden kalkan tozlarla beraber farklı açılardan hüzmeler çalışanların üzerlerine vuruyor, 1000 derecenin üzerinde eritilen metaller kum kalıplara potalar ile dökülüp kalıbın şeklini alıyordu. Sipariş üzerine üretim yapılan dökümhanede, çalışanlar günlük yevmiye ile çalışan kişilerdi. Küçük işletme olmanın zorluklarını onlarda yaşıyorlardı. Her geçen gün bir kaç işletme ya kapanıyor ya da şehir dışına taşınıyor ya da teknolojik makinalarla işlerine devam ediyorlardı. Fettah usta da bu şartlara karşı koyamadığı için fabrikayı taşımak zorunda kalanlardan.
Şimdilerde Tekirdağ’ın Saray ilçesinde dökümcülük mesleğine devam ediyor.
Nevzat Turgay Işıkgöz
Haziran, 2021
